Bệnh tự kỷ cần được phát hiện và điều trị sớm

BỆNH TỰ KỶ CẦN ĐƯỢC PHÁT HIỆN VÀ ĐIỀU TRỊ SỚM

Bs Nguyễn Kim Phong

Tự kỷ hay còn được gọi là những “rối loạn phát triển lan tỏa “ , là dạng khiếm khuyết của hệ thần kinh trong đó nhiều chức năng của não suy yếu ảnh hưởng tới cuộc sống . Các rối loạn xuất hiện sớm , ảnh hưởng dần dần đến phát triển tâm lý của trẻ thể hiện qua ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm , quan hệ xã hội v.v. Bệnh có xu hướng ngày càng tăng , gặp nhiều ở trẻ em nhưng cũng gặp ở người lớn . Tuy tự kỷ ở người lớn khó nhận biết và ít được phát hiện hơn . Tại trung tâm điều trị oxy cao áp số trẻ em bị bệnh tự kỷ chiếm hàng đầu ( 25% ) trong các loại bệnh trẻ em tới điều trị oxy cao áp ( mà các bệnh thường gặp là : bại não ,chậm lớn ,châm phát triển , Ngộ độc khí CO , ngạt ,thiếu oxy não , bỏng ,rắn cắn …)

Ở trẻ em bệnh thường xuất hiện từ trước 3 tuổi. Trong 2 năm đầu đời, trẻ có thể phát triển, vận động tương đối bình thường. Sau đó các khả năng đã có lại có thể mất dần đi. Cha mẹ thường đưa con đi khám vì thấy con chậm nói hoặc đã biết nói nhưng gọi cháu không trả lời. Nếu chú ý, cha mẹ sẽ nhận thấy những biểu hiện bất thường xuất hiện khá sớm từ khi trẻ mới 10 -12 tháng tuổi. Trẻ thờ ơ, ít đòi hỏi chăm sóc hoặc luôn bứt rứt, quấy khóc, khó ngủ, ít hoặc không cười, ánh mắt đờ đẫn, không tinh nhanh, không phát âm khi được âu yếm. Đến 2-3 tuổi các biểu hiện của bệnh dần dần bộc lộ rõ. Nhìn chung khi đó trẻ khiếm khuyết về khả năng tương tác xã hội, khả năng giao tiếp bằng lời hoặc không bằng lời . Nhiều hành vi của trẻ bị lệch lạc . Trẻ không nhìn vào mắt người khác khi giao tiếp, chỉ chơi tha thẩn một mình, không thích khoe những thứ mình có . Trong khi chơi đùa, trẻ không biết chơi tương tác, không biết luật của trò chơi, không biết chơi “giả vờ” mang tính xã hội. .

…        Bệnh tự kỷ nên được phát hiện và điều trị sớm , không nên để bệnh rõ ràng .điển hình mới điều trị 

Trẻ có thể chơi một vài đồ vật trong nhiều giờ nhưng không biết dùng đồ chơi theo đúng chức năng của nó . Đôi khi trẻ có những hành vi lặp lại vô nghĩa : làm rất lâu một cách thích thú những việc như: giơ tay nhìn bàn tay, vỗ tay, vê hoặc xoắn vặn tay, quay tròn, lắc lư người, cười một mình . Một số tăng hoạt động, hung tính . Trẻ chậm nói, chỉ nói một số từ đơn điệu . Về thể lực trẻ tự kỷ có thể bình thường ….Một số trẻ tự kỷ có trí nhớ máy móc rất tốt, biết điều khiển ti vi, đài, video rất thành thạo . Số khác nhạy cảm với âm nhạc, thích nghe nhạc và nhún nhảy theo hoặc chăm chú theo dõi các chương trình quảng cáo .Đôi khi bố mẹ nhầm con mình thông minh ,có năng khiếu .

Bệnh tự kỷ ở người lớn ở nước ta hãy còn ít được chú ý định bệnh ,điều trị . Theo tài liệu nước ngoài : người bệnh thường tránh tiếp xúc , trao đổi với những người xung quanh. Họ thường bị gọi là những người lập dị , ít bạn bè , khó thay đổi thói quen hằng ngày, hay cáu gắt và không nói chuyện một cách logic được . Người tự kỷ ở tuổi trưởng thành thường sống thu mình và có những nỗi sợ vô hình. Theo một thống kê ở Anh tỷ lệ nam giới mắc bệnh tự kỷ cao hơn nữ giới và người độc thân có nguy cơ mắc bệnh tự kỷ cao hơn những người kết hôn.

Trong những giả thuyết về nguyên nhân của bệnh tự kỷ , tổn thương về não bộ xảy ra trong thai kỳ hoặc trước và sau khi sinh được nhấn mạnh . Các nhà nghiên cứu nhận thấy có một số bất thường ở bán cầu não trái, thùy thái dương và tiểu não. Những yếu tố thuận lợi để bệnh nẩy sinh và phất triển là môi trường ô nhiễm , yếu tố chăm sóc ,gần gũi của gia đình hạn chế , giao tiếp xã hội ít . Ngoài ra có thể do gen mang tính di truyền .

Trẻ tự kỷ cần được điều trị sớm ngay từ khi phát hiện bệnh. Tự kỷ là một hội chứng phức tạp cả về tâm thần, tâm lý, vận động nên điều trị cũng cần phối hợp các biện pháp . Cần tăng cường gần gũi , chăm sóc ở gia đình kết hợp chặt chẽ với các nhà chuyên môn để tạo hiệu quả tốt trong việc điều trị ; trong đó sự yêu thương ,chăm sóc đúng cách , kiên trì của bố mẹ có tính quyết định . Hiện nay chưa có phương pháp nào có thể chữa bệnh tự kỷ đạt kết quả nhanh chóng . Cho nên tác dụng của các phương pháp khác đạt được nhiều hay ít cũng phụ vào sự kiên trì của bố mẹ , gia đình . Khác với trẻ chậm lớn chậm phát triển những khiếm khuyết chức năng có thể tự mất đi theo thời gian . Ở trẻ tự kỷ những biểu hiện của bệnh nếu không được tác động ,không được điều trị sẽ khó tự mất đi mà nhiều khả năng nặng hơn . Điều trị tự kỷ càng sớm càng cho hiệu quả tốt để trẻ có khả năng trở lại bình thường, có thể hòa nhập trở lại với cộng đồng và đó cũng là biện pháp để phòng tránh bệnh tự kỷ ở người lớn . Một trong những biện pháp góp phần tích cực điều trị sớm bệnh tự kỷ ở trẻ em cũng như người lớn là oxy cao áp . Oxy cao áp tác động vào hai yếu tố được thừa nhận nhiều là nguyên nhân gây nên bệnh tự kỷ . Trên cơ sở xác định mỗi khiếm khuyết chức năng não trẻ tự kỷ liên quan tới thiểu năng tuần hoàn của vùng nhất định của não . Chẳng hạn khiếm khuyết về tương tác xã hội có liên quan tới thiểu năng tuần hoàn ở thùy thái dương ; nét mặt thờ ơ, vô cảm , chậm phát triển về trí tuệ có liên quan tới thiểu năng tuần hoàn ở thùy trán ,thái dương của não bộ… Oxy cao áp khắc phục được tình trạng thiểu năng tuần hoàn não thông qua việc cung cấp nhiều oxy hơn cho não và tăng quá trình tạo các mạch máu mới . Vì thiểu năng tuần hoàn não thực chất là thiếu oxy não . Não bình thường là cơ quan cần và tiêu thụ oxy nhiều nhất của cơ thể . Khi bị bệnh não lại càng cần nhiều oxy hơn . Mặt khác cung cấp đủ oxy , tạo lập thăng bằng các chuyển hóa giúp khắc phục hậu quả yếu tố môi trường ô nhiễm mà tác nhân gây hại thầm lặng ,đáng kể nhất là oxyd carbon . Cũng cần nhớ là yếu tố ô nhiễm môi trường trẻ tự kỷ hay gặp nhất là khói thuốc lá của các thành viên trong gia đình . Cho nên bố bỏ thuôc lá cũng là biện pháp tích cực cùng với oxy cao áp điều trị bệnh tự kỷ cho con .

Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới, cũng như thực tế điều trị cho trẻ tự kỷ tại Trung tâm điều trị Oxy cao áp Việt Nga, với liệu trình điều tri Oxy cao áp trung bình khoảng 40 ngày (mỗi ngày 01 giờ) sẽ góp phần khắc phục các khiếm khuyết ở trẻ tự kỷ .

Điều trị sớm từ khi phát hiện bệnh để đạt hiệu quả cao nhất là giai đoạn trẻ dưới 6 tuổi . Đây là giai đoạn não trẻ phát triển nhanh , dễ thay đổi nhất trong cả cuộc đời. Liệu trình này cũng góp phần tích cực giúp ngừơi tự kỷ trưởng thành hòa đồng xã hội , có thể trở thành người lao động từ đơn giản đến một số lĩnh vực kỹ thuật đòi hỏi khả năng tập trung chú ý quan sát chi tiết.