OXCA bảo dưỡng răng, xương hàm mặt sau xạ trị

OXY CAO ÁP BẢO DƯỠNG RĂNG, XƯƠNG HÀM SAU XẠ TRỊ                       

                                                                            Bs Nguyễn Kim Phong

Nói về xạ trị ta đang bàn về điều trị ung thư và ngược lại khi bàn về trị liệu ung thư không thể không nhắc tới xạ trị. Nói vậy để thấy ung thư ngày càng phát triển và xạ trị đã trở thành từ “ xã hội ” không còn là từ của cán bộ chuyên ngành. Ưu việt của xạ trị đã thể hiện rõ, trở thành một trong những phương pháp chủ lực điều trị nhiều loại ung thư . Nhưng những điều không mong muốn của xạ trị nhiều khi cũng nặng nề cần được tích cực phòng tránh, giải quyết. Hư răng, hoại tử xương hàm là một trong những biểu hiện như thế. Tuy có tác dụng phụ đáng ngại nhưng vẫn cần phải xạ trị vì cái lợi vẫn rất cần, cần hơn. Do vậy làm tăng hiệu quả để giảm liều tia xạ và phòng tránh tác dụng phụ của xạ trị là rất cần thiết. Oxy cao áp đáp ứng nhu cầu cả hai mặt của vấn đề này.

Oxy cao áp làm tăng hiệu quả của xạ trị trong điều trị các khối u ác tính. Nhiều nghiên cứu đã xác định sự nhạy cảm của khối u với xạ trị phụ thuộc vào hàm lượng oxy trong mô bị bệnh. Thiếu oxy có tác dụng bảo vệ ở mức độ nào đó các tế bào ung thư khỏi tác dụng của tia xạ. Ngược lại tăng oxy mô làm tăng nhạy cảm của khối u với tia xạ. Trong khối u ác tính do tế bào phát triển nhanh, nhu cầu sử dụng oxy cao trong khi lưới mao quản trong lòng khối u nghèo nàn, kém phát triển. Mặt khác khối u chèn ép các huyết quản trong khối u cũng như vùng lân cận làm máu khó lưu thông. Những yếu tố trên đưa đến hàm lượng oxy trong khối u thường thiếu, đôi khi thiếu trầm trọng. Thông thường hàm lượng oxy trong khối u nói chung giảm 1-10%, trong khối u da giảm 2 đến 4 lần, ung thư cổ tử cung giảm 1,5 lần…so với các mô lành xung quanh. Các tế bào ung thư thiếu oxy nhờn với tia xạ là nguồn gốc làm tái phát triển khối u sau xạ trị. Để diệt được những tế bào này phải tăng liều tia xạ hoặc giải quyết tình trạng thiếu oxy. Tăng hàm lượng oxy bằng oxy cao áp không những diệt được tế bào nhờn tia xạ mà theo nhiều nghiên cứu còn giảm được liều tia xạ, có khi giảm được một nửa liều cần thiết. Biện pháp này tốt với các khối u vùng hàm mặt, khí phế quản, u sắc tố, cổ tử cung, vú . . . Do vậy dùng oxy cao áp khi xạ trị còn giúp bệnh nhân chịu đựng tia xạ, hóa trị tốt hơn, giảm phản ứng tại chỗ cũng như toàn cơ thể khi xạ trị cũng như những hậu quả đến muộn. Điều này đặc biệt cần thiết với người bệnh nhiều tuổi, có khối u lan rộng. Như vậy một đợt điều trị oxy cao áp xen kẽ những lần xạ trị, hóa trị sẽ mang lại hiệu quả kép .

                   Hoại tử xương hàm ,hư răng sau xạ tri ung thư vòm họng giữa đợt điều trị OXCA ( ảnh trên )                                                                               và sau đợt điều trị OXCA  ( ảnh dưới )

Mặt khác tuy kỹ thuật của y học hiện đại đã và đang tìm cách nâng cao hiệu quả, hạn chế, phòng tránh tác dụng phụ của xạ trị nhưng một phần cơ thể: tổ chức cơ xương gần khối u, phần da phía trước khối u vẫn phải chụi tác dụng phụ của tia xạ. Các tổn thương xương, da có thể xẩy ra ngay sau khi xạ trị, có khi muộn với bệnh cảnh nhiều khi nặng nề hơn. Nhiều trường hợp ung thư vùng cổ, hàm mặt; 2,3 năm sau xạ trị mới thấy đau xương hàm, loét miệng, lưỡi, má. Không ít trường hợp gây dò thông miệng với bên ngoài, ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống sinh hoạt bệnh nhân mặc dù khối u có thể không bị tái phát. Cũng như các ung thư khác, ung thư vùng hàm mặt thường gặp ở người không còn trẻ, xương hàm, răng vốn đã không còn bền chắc. Bị thêm tác dụng phụ của xạ trị xương hàm, chân răng càng yếu. Cũng cần nói thêm ngoài xạ trị ,hoại tử xương hàm ,hư răng còn do nhiều nguyên nhân khác . Tuổi già ,thiểu dưỡng , loãng xương ,nhiễm trùng khi can thiệp nha khoa …

Điều trị hoại tử xương do xạ trị  vốn đã khó khăn vùng răng miệng nơi có cử động nhai nuốt, tiếp súc với thức ăn càng khó. Nhiều khi đã điều trị tích cực bằng thuốc đông, tân dược, vật lý trị liệu … nhưng bệnh không thuyên giảm mà ngày càng nặng thêm. Để điều trị có hiệu quả cần cùng với làm sạch tổn thương, trụ sinh cần tăng cường sức khỏe chung của cơ thể. Yếu tố rất quan trọng nhiều khi có tính quyết định là nuôi dưỡng tốt tại chỗ tổn thương; tăng cường các chất dinh dưỡng đặc biệt là oxy cho các tế bào đang bị tổn thương, ốm yếu.

Phương pháp điều trị oxy cao áp thể hiện thế mạnh với yêu cầu này. Oxy cao áp cung cấp đầy đủ oxy lập lại thăng bằng chuyển hóa tạo điều kiện tế bào hồi sinh, phát triển bình thường trở lại. Đồng thời oxy ở áp suất cao có tác dụng diệt khuẩn – tác dụng như một trụ sinh đặc biệt với vi trùng kỵ khí hay gặp trong các ổ nhiễm trùng vùng răng hàm mặt. Oxy cao áp còn có ưu việt kích thích cơ thể tăng khả năng chống đỡ, tăng các chỉ số miễn dịch dịch thể của cơ thể. Với những ưu việt trên oxy cao áp được dùng không chỉ để điều trị các tổn thương xương, răng khi đã xẩy ra mà còn được dùng như biện pháp dự phòng. Sau xạ trị được điều trị định kỳ oxy cao áp vừa có tác dụng dự phòng viêm loét hoại tử xương răng vùng xạ trị vừa tăng cường sức khoẻ nói chung cho bệnh nhân. Khi có đau nhức ,viêm xưng vùng xạ trị mặc dù trước đó đã “yên ổn” , điều trị oxy cao áp sẽ tránh được bệnh cảnh nặng nề có thể xảy ra .

Xạ trị là điều không ai muốn nhưng để điều trị khối u, cứu sống bệnh nhân thầy thuốc vẫn phải chỉ định, bệnh nhân vẫn cần chấp nhận. Oxy cao áp là một trong những phương pháp của y học hiện đại góp phần làm nhẹ nhàng bớt liệu pháp này. Oxy cao áp làm tăng hiệu quả của xạ trị , giảm liều xạ trị đưa vào cơ thể; có thế mạnh bảo vệ các tế bào lành vùng xạ trị. Điều trị oxy cao áp định kỳ sau xạ trị có tác dụng dự phòng các viêm loét ngoài da, hoại tử xương trong điều trị khối u nói chung; bảo dưỡng răng, xương hàm nói riêng. Trước và sau trồng răng, phẫu thuật vùng hàm mặt đã qua xạ trị bệnh nhân được điều trị oxy cao áp là cần thiết, bổ ích.