Bs Nguyễn Kim Phong
Bệnh nhân chuyên khoa mắt tới điều trị oxy cao áp phần lớn là những trường hợp giảm thị lực, mù đột ngột do tắc động mạch trung tâm võng mac , thứ đến là viêm loét giác mạc do những nguyên nhân khác nhau. Một số trường hợp rỉ máu kéo dài sau phẫu thuật mắt, giải quyết bằng thuốc và các biện pháp khác không hiệu quả oxy cao áp đã đem lại kết quả nhanh, đáng ghi nhận.
Dưới đây là trường hợp bị loét giác mạc nặng (theo xác định của Bs chuyên khoa mắt) được điều trị phối hợp kịp thời bằng oxy cao áp đã đạt được kết quả mong muốn
Bệnh nhân Hoàng Học 40 tuổi là thợ hàn bị viêm loét giác mạc mắt trái do bụi (nhiều khả năng bụi kim loại). Lâu nay hai mắt và sức khỏe nói chung của bệnh nhân bình thường. Một ngày trung tuần 2-2022 sau giờ làm việc anh Học cảm giác cộm trong mắt trái, nước mắt chảy. Bệnh nhân dùng thuốc nhỏ mắt tự điều tri. Bệnh không giảm mà thấy đau nhức trong mắt, đau nhức tăng dần, nước mắt chảy nhiều, không mở mắt được. Xuất hiện vệt trắng mờ kích thước khoảng 1/5 x 2mm gần giữa lòng đen mắt trái. Đi khám bác sỹ chuyên khoa xác định mắt trái bị loét giác mạc nhiễm trùng, nhiễm nấm thể nặng.Thị lực còn 2/10 . Sau 4 ngày điều trị bằng thuốc chuyên khoa bệnh giảm không đáng kể, vẫn đau nhức nhiều, nước mắt chẩy, sợ ánh sáng; mắt vẫn không mở được. Bệnh nhân được điều trị oxy cao áp phối hợp tại Trung tâm điều trị oxy cao áp TP HCM theo phác đồ tích cực ngày 2 ca mỗi ca 120 phút. Từ đó bệnh thuyên giảm từng ngày. Đau nhức giảm dần. Từ ngày thứ 3 sau điều trị oxy cao áp không còn cần dùng thuốc giảm đau. Cảm giác cộm mắt giảm, nước mắt bớt chảy dần. Cảm giác sợ ánh sáng cũng giảm dần, ngày thứ 5 mắt mở được tự nhiên. Bệnh nhân đi xe máy trở lại được. Vết đục trên giác mạc cũng thu nhỏ và mờ dần từng ngày. Sau 9 ngày điều trị oxy cao áp vết đục hết, lòng đen trong trở lại. Thị lực hồi phục 10/10. Bệnh nhân phấn khởi ra viện trở lại cuộc sống, lao động bình thường.
Tạp chí Ochsner ( Mỹ ) năm 2020 thông báo trường hợp :
Điều trị oxy cao áp bệnh viêm, phù nề giac mạc biến chứng sau tiêm chất làm đầy thẩm mỹ: (lược dich)
Tiêm chất làm đầy vào khuôn mặt khá phổ biến nhưng nhiều biến chứng đã được báo cáo.
Chúng tôi trình bày trường hợp của một phụ nữ 60 tuổi bị thay đổi thị lực và viêm giác mạc sau khi tiêm chất làm đầy : axit hyaluronic (HA) lên mặt, đã bình phục hoàn toàn sau điều trị oxy cao áp (OXCA).
Sử dụng OXCA để điều trị thành công chứng thiếu máu cục bộ ở mắt đã có nhiều báo cáo . Chúng tôi báo cáo trường hợp sử dụng OXCA điều trị thành công tình trạng thiếu máu cục bộ mắt và viêm giác mạc sau khi tiêm HA thẩm mỹ.
Tiêm chất làm đầy thẩm mỹ lên khuôn mặt nhằm trẻ hóa da mặt ngày càng phổ biến. Trong số 2,4 triệu thủ thuật tiêm chất làm đầy mô mềm được thực hiện ở Hoa Kỳ vào năm 2015, tiêm axit hyaluronic (HA) chiếm hơn 1,9 triệu trường hợp , tăng 8% so với năm 2014. Mặc dù tiêm HA thường được coi là một thủ thuật nhỏ an toàn, nhưng nhiều tác dụng phụ có thể xảy ra. Trong đó xung huyết bầm tím, phù nề, đổi màu da, nhiễm trùng, dị cảm, tổn thương mạch máu, thay đổi thị lực, nhồi máu não và thậm chí mù lòa thường được điều trị bằng oxy cao áp (OXCA).
Trường hợp minh dẫn
Một phụ nữ da trắng 60 tuổi, tiền sử không có bệnh nào đáng kể đã được tiêm 2 mũi HA (tiêm Restylane Silk và tiêm Restylane Lyft, Galderma Laboratories, LP) vào nếp gấp mũi ngang, hàm trên và vòm mũi. Sau khi tiêm, nơi tiêm bầm máu được điều tri bằng tia laser . Ngày tiếp theo, cô bị đau ở nếp gấp mũi bên trái và mắt trái đau và nhìn mờ. Bác sĩ chẩn đoán cô bị viêm giác mạc và chỉ định dùng thuốc trụ sinh và các thuốc chuyên khoa
Bệnh nhân cho biết đau ngày càng tăng ở má trái và ngày càng đỏ, kích ứng, mắt trái tiếp tục mất thị lực, thấy căng tức và đau dữ dội trên nếp gấp mũi dọc theo bên trái của mũi đến bầu mắt
Mười hai giờ sau thị lực giảm đáng kể : mắt phải 20/25 ,mắt trái 20/125 . Vì suy giảm thị lực cấp tính, cô được chuyển đến điều tri cấp cứu bằng OXCA
Bức ảnh chụp trước khi điều trị oxy cao áp cho thấy viêm kết mạc, viêm giác mạc. Giác mạc mắt trái bị phù nề.
Bệnh nhân điều trị OXCA mỗi ngày 90 ph nhận thấy thị lực bắt đầu cải thiện chỉ sau 20 phút của buổi điều trị oxy cao áp đầu tiên. Vào ngày thứ 2 của OXCA, phù giác mạc và viêm giác mạc đã giảm đáng kể; diện tích vết đục nhỏ hơn ( khoảng 2 × 1,5 mm ) .Vào ngày thứ 3, bệnh nhân nói rằng thị lực dao động nhưng nhìn chung đang dần dần cải thiện . Cô nhận thấy thị lực của mình được cải thiện dần trong và ngay sau mỗi lần điều trị OXCA. Sau 9 ngày viêm giác mạc gần như đã khỏi, thâm nhiễm giác mạc còn kích thước 1,5 x 1,5 mm (Hình A và B).
Tiếp theo thâm nhiễm được giải quyết (Hình C). Một tháng sau thị lực của bệnh nhân đã đạt 20/20. Giác mạc trong , mắt trở lại bình thường (Hình D).
Cơ sở khoa học các kết quả điều trị viêm loét giác mạc bằng oxy cao áp
Tình trạng viêm giác mạc xảy ra sau khi tiêm chất làm đầy thẩm mỹ HA ở Mỹ nêu trên ( kỳ trước ) có nguyên nhân do thuyên tắc mạch máu nuôi mắt .. Các nhánh động mạch mắt là một phần của mạng lưới mạch đa nhánh nối thông với hệ mạch máu ở mặt . Các nhánh kết nối giữa các mạch này có thể khác nhau về giải phẫu giữa người này với người khác . Sự khác biệt nhỏ cũng có thể làm cho mạch ở một số người dễ bị thuyên tắc hơn người khác. Khi đó tiêm chất làm đầy HA dễ hình thành huyết khối gây thuyên tắc mạch . Hậu quả thiếu máu cục bộ nuôi mắt là giác mạc thiếu oxy bị phù nề viêm nhiễm . Mắt bị đau nhức, giảm thị lực . Mặt khác khi tiêm HA, chất này hòa tan và có thể khuếch tán vào thủy dịch trong tiền phòng của mắt, tiếp súc trực tiếp và gây độc cho giác mạc của mắt. Bị nhiễm độc cũng là yếu tố làm giác mạc thêm phù nề, viêm nhiễm.
Sự cải thiện từng bước khi điều trị oxy cao áp là phù hợp với sinh lý giác mạc. Bình thuồng giác mạc không ngừng hấp thụ thủy dịch nhưng vẫn duy trì độ trong của nó thông qua cơ chế bơm nội mô. Hoạt động của lớp tế bào nội mô giàu ty thể này phụ thuộc nhiều vào oxy. Môi trường thiếu oxy dẫn đến tình trạng phù nề giác mạc và mất độ trong. Trong oxy cao áp giác mạc được cung cấp đầy đủ oxy sẽ kích hoạt lại cơ chế bơm và giảm phù nề viêm nhiễm ; giúp giác mạc trong suốt trở lại .
Oxy cao áp không phải chỉ phát huy tác dụng với trường hợp viêm loét giác mac do thuyên tắc mạch máu gây thiếu máu cục bộ. Diễn biến trước và khi điều trị oxy cao áp của bệnh nhân Hoàng Học cho thấy rõ điều đó. Giác mạc bệnh nhân bị viêm loét cấp, nặng do xây xước rồi nhiễm nấm, nhiễm khuẩn.
Bộ phận nào của cơ thể khi bị viêm loét nhất là những viêm loét năng, mãn tính đều cần nhiều oxy hơn bình thường để hồi phục . Giác mạc cũng vậy. Nhưng trong điều kiện bình thường nhu cầu này của giác mạc khó được đáp ứng ngay cả khi hệ mạch nuôi mắt hoàn toàn bình thường . Vấn đề ở chỗ: Để nhìn được giác mạc phải trong suốt.“ Do vậy” tạo hóa đã “không cho” giác mạc có mạch máu. Các chất dinh dưỡng nuôi giác mạc được thủy dịch cung cấp. Oxy cung cấp cho giác mạc dưới dạng hòa tan trong thủy dịch, không phải dạng kết hợp HbO 2 do máu mang tới. Trong điều kiện áp suất môi trường bình thường lượng oxy hòa tan trong các dịch cơ thể nói chung, trong thủy dịch nói riêng rất ít nhưng trong oxy cao áp tăng lên đáng kể. Oxy trong thủy dịch tiền phòng tăng, đáp ứng nhu cầu giác mạc để hồi phục. Mặt khác oxy áp lực cao còn có tính diệt khuẩn. Đó là hai yếu tố giúp giác mạc bị phù nề,bviêm loét hồi phục nhanh chóng.
Như vậy viêm loét giác mạc dù do nguyên nhân nào, điều trị oxy cao áp luôn là cánh tay đắc lực cho bác sĩ chuyên khoa mắt giúp tổn thương nhanh lành lặn, tránh sẹo giác mạc hồi phục thị lực, thẩm mỹ cho bệnh nhân.
