Từ nhiều năm cuộc tranh cãi giữa các nhà nghiên cứu, giữa chuyên gia dinh dưỡng, thầy thuốc… về chuyện nên ăn chay hay nên ăn mặn vẫn chưa phân thắng bại, vì không bên nào hoàn toàn có lý! Phía khoái ăn thịt chê bên ưa ăn chay dễ mắc bệnh do thiếu hụt sinh tố, khoáng tố, chất đạm động vật… vì chế độ dinh dưỡng đơn điệu. Bên kiêng thịt phản pháo với dẫn chứng là phe phạm giới sát sanh rõ ràng phải đối đầu với nhiều bệnh chứng “thời đại” do cơ thể nhiễm độc vì phế phẩm từ tiến trình biến dưỡng thịt mỡ. Bên nào cũng có lý nhưng không bên nào đủ sức át giọng bên kia.
Cơ thể của người ăn chay trường tuy một mặt không phải ngày đêm đối phó với đủ loại độc chất từ chế độ dinh dưỡng “tả pín lù” nhưng mặt khác khó bảo đảm nguồn dự trữ dưỡng chất phòng khi hữu sự, nhất là khi cơ thể có nhu cầu kiến tạo cấp bách, chẳng hạn sau cơn bệnh nặng, sau lần chấn thương… Lý do là vì hơn 20 loại acid amin cơ bản cần thiết cho cấu trúc khỏe mạnh của tế bào là thành phần chủ yếu trong thực phẩm gốc động vật. Do đó, thịt, cá, trứng, sữa… là món ăn quan trọng, không chỉ vì khẩu vị, mà vì vai trò thiết yếu cho chất lượng cuộc sống.
Nhưng đừng tưởng như thế rồi chọn ngay thái độ “không thịt không về”! Chính vì miếng thịt béo ngậy mà xơ vữa mạch máu, bệnh gút … thừa cơ tác quái. Nếu không bỏ được thói quen ăn thịt thì vấn đề chỉ là ăn thịt như thế nào. Muốn miếng thịt béo bở đừng trở thành “miếng ăn là miếng tồi tàn” chỉ cần lưu ý một số nguyên tắc:
- Tránh ăn thịt mỗi ngày để lá gan và trái thận có đủ thời gian trung hòa độc chất oyx-hóa trong miếng thịt.
- Giảm tối đa các món như đồ lòng, thịt xông khói
- Đừng ăn thịt mà không có rau cải đi kèm.
- Nếu phải “chọn thịt mà ăn” thì đứng đầu danh sách top ten nên là thịt dê. Cuối bảng hầu như lúc nào cũng là đệ tử của Trư Bát Giới.
- Đừng nấu thịt quá lâu, cũng đừng nấu với nhiệt độ cao hơn 1500 C vì khi đó độc chất trong thịt sẽ chiếm phần ưu thế do thất thoát nhiều dưỡng chất, cụ thể là nhiều loại sinh tố.
- Tránh món nướng đến cháy dù là nướng thịt mà không cháy cạnh thì nướng làm chi!
Cả hai bên, ăn chay lẫn ăn mặn sở dĩ không đủ sức thuyết phục đối thủ chẳng qua vì không bên nào chấp nhận một giải pháp tương đối. Bỏ qua một bên lý do tín ngưỡng, hình thức ăn chay trường sẽ có ích cho sức khỏe nếu “chay khách” uống sữa hay ăn thêm trứng. Ngược lại, phía thiếu thịt chịu không nổi có thể phòng tránh nhiều bệnh chứng nghiêm trọng nếu đừng để thịt trở thành trọng điểm về lượng trong khẩu phần. Không nhất thiết phải kiêng thịt chi cho uổng nhưng đừng quên bao vây miếng thịt bằng thực phẩm “xanh”, càng nhiều càng tốt.
(87)
Vết thương lâu lành vì thiếu kẻm!
Nhìn vết thương biết sức kháng bệnh. Tiến độ lành vết thương ngoài da, vết loét trên niêm mạc là dấu hiệu phản ánh tuy gián tiếp nhưng trung thực về khả năng phòng vệ và nguồn dự trữ dưỡng chất của cơ thể nạn nhân. Vết thương khó lành cũng như dễ để sẹo nếu sức đề kháng suy yếu lại thêm không đủ chất kiến tạo.
Vết thương nếu cứ nay nhiễm khuẩn, mai nhiễm nấm tất nhiên khó lành. Thanh trùng vết thương đúng cách là chuyện tất nhiên, nhưng nếu tưởng vết thường lâu lành chỉ vì bội nhiễm thì lầm. Đừng quên bàn tay phá hoại trong bóng tối của một số căn bệnh nghiêm trọng như tiểu đường, bệnh tuyến giáp, viêm da thần kinh … Do đó, nên đến thầy thuốc nếu vết thương không mấy nghiêm trọng ngoài da nhưng kéo dài nhiều ngày để kịp thời tầm soát bệnh khác.
Muốn vết thương mau lành cũng từa tựa chộ vốn làm ăn. Nếu thiếu chất đạm, chất béo cần thiết cho cấu trúc mô hạt và mô liên kết, nếu thiếu hoạt chất ảnh hưởng trên hệ miễn dịch như sinh tố A, C, acid folic và khoáng tố kẻm, selen … thì vết thương, vết loét cho dù có được chăm sóc bao nhiêu cũng khó lành. Trong số đó, bên cạnh dưỡng khí, quan trọng hàng đầu là kẽm. Tình trạng thiếu kẽm khiến vết thường khó lành càng rỏ nét hơn nữa ở người cao tuổi, người bệnh tiểu đường, bệnh gan, bệnh thận.
Thêm vào đó, cho dù ăn đủ khoáng tố nhưng kẽm vẫn có thể bị thất thoát do tác dụng của một số thuốc khi dùng dài lâu, chẳng hạn thuốc kháng sinh, lợi tiểu, tẩy xổ, trị bệnh gút, ngừa thai, thuốc chứa corticoid, thuốc hạ huyết áp, hạ mỡ trong máu … Trái với các khoáng tố vi lượng khác, kẽm lại là khoáng tố không được dự trũ trong cơ thể. Chỉ cần vài ngày không được cung ứng qua thực phẩm hay nhu cầu dùng kẽm bất ngờ bội tăng, chẳng hạn vì stress, thì cơ thể hết kẻm! Người dùng các loại thuốc này nên được bổ sung kẽm càng thường càng tốt, nhất là khi vừa có vết thương ngoài da, ngay cả dưới dạng thuốc uống.
Vết thương nào cũng thế, kể cả vết thương lòng, cũng cần thời gian. Tuy vậy, chuyện gì cũng có giới hạn. Vết thương tầm thường ngoài da nếu lâu lành bao giờ cũng có lý do nào đó khiến cơ thể hoặc thiếu dưỡng chất vì không được bổ sung kịp thời, hoặc do thất thoát nhưng gia chủ không ngờ. Tìm không ra nguyên nhân thì đừng nói chi đến vết thương không lành. Bệnh nào cũng tiền mất tật mang là chuyện đương nhiên. Trị bệnh tận gốc khác xa đau đâu chữa đó
(88)
Làm sao ra nắng mà không nám?
Không có gì khó hiểu nếu nhiều bà, nhiều cô đang ra đường trong bộ đồng phục của ninja vì sợ nắng. Ánh sáng mặt trời, nếu thêm không khí trong lành, khung cảnh vui tươi, bạn bè vui vẻ, trên cơ bản là thuốc tốt để cơ thể tổng hợp sinh tố D, chống loãng xương, tăng sức đề kháng, ngừa stress. Kẹt chỉ ở điểm ánh nắng mặt trời luôn mang theo tia tử ngoại, kẻ thù số 1 của làn da! Che nắng bằng y phục tất nhiên là đúng nhưng vẫn chưa bằng các biện pháp trung hòa tác hại của tia tử ngoại, như
- Uống nước trước khi ra nắng và nhất là trong khoảng 1 giờ sau khi dang nắng. Khéo hơn nữa là phong bế tác dụng lão hóa của tia tử ngoại với hoạt chất EGCG bằng cách uống ly lớn nước trà xanh khoảng 30 phút trước khi đối đầu với mặt trời. Da cũng từa tựa như cá, thiếu nước chẳng khác cá nằm trên thớt.
- Da tuy lảnh đòn nhưng không trúng thương nếu đừng thiếu cặp bài trùng sinh tô A và E. Thiếu 1 trong hai chẳng khác nào phở có nước béo nhưng thiếu mấy giọt chanh. Thuốc tốt lại dễ tìm ở xứ mình là dầu gấc, hoạt chất vừa chứa cả A lẩn E lại thêm dồi dào tiền sinh tố A thuộc nhóm carotenoid, chất trời cho để bảo vệ da niêm.
- Cho dù đủ nước thì da vẫn khó căng láng nếu thiếu sợi keo và sợi đàn hồi dưới da. Do đó, cần cung cấp cho da đầy đủ acid amin cần thiết cho cấu trúc của collagen, tốt nhất từ thực phẩm gốc thực vật, như đậu nành, tảo spirulina … để tránh phản ứng bất lợi với phế phẩm của chất đạm gốc động vật.
- Nhiều người muốn đẹp đang rầu vì da tuy không nám nhưng lại lốm đốm tàn nhan khi ra nắng. Đáng tiếc vì nhiều nạn nhân không ngờ là do cơ thể tích lũy quá nhiều chất đồng, nhất là khi đối tượng vốn có nước da trắng lại thêm từ tuổi tứ tuần. Thay vì nghe lời đường mật của các hảng mỹ phẩm, nạn nhân nên dùng thuốc có khoáng tố kẽm với lượng thấp, không hơn 15mg mỗi ngày, nhưng đều đặn. Hễ cơ thể đủ kẽm thì đồng phải khoác áo ra đi.
- Tất cả các biện pháp nêu trên cho dù áp dụng đúng cách vẫn có thể trở thành vô ích dễ dàng nếu quên thứ thuốc tốt nhất cho da. Đó là giấc ngũ! Ngũ cho ngon, lại thêm giấc ngữ trưa, là điều kiện để cơ thể chủ động tổng hợp sợi keo và sợi đàn hồi dưới da đồng thời đào thải phế phẩm hại da. Thiếu ngũ thì có thoa thuốc thánh, có uống cả lố “thức phẩm chức năng” thì cuối cùng chỉ căng da mặt của … nhà sản xuất!
(89)
Tại sao nên nhịn ăn định kỳ?
Không hẹn mà nhiều nền y học dân gian, Đông cũng như Tây, lại gặp nhau ở một điểm. Đó là thầy thuốc khuyên bệnh nhân và ngay cả người chưa bệnh nên nhịn ăn vài ngày để đánh thức sức đề kháng. Ngay cả nhiều tôn giáo cũng chọn “mùa chay” để tín đồ qua đó không chỉ sám hối vì phá giới sau dịp hội hè mà đồng thời gián tiếp có lợi cho sức khỏe. Bằng chứng là không ít người cảm thấy khỏe hơn sau khi nhịn ăn ít bữa, nhất là nạn nhân của các căn bệnh có liên quan đến biến dưỡng như bệnh gút, tiểu đường, thấp khớp, dị ứng … Lý do rất dễ hiểu. Sau nhiều đợt tích lũy độc chất do tiệc tùng, do ít vận động … cơ thể nào khỏe cho nổi nếu chứa đầy rác!
Hơn thế nữa, nhịn ăn một cách chủ động không chỉ khu trú trong ý nghĩa giải độc cho cơ thể. Quan trọng hơn nhiều, đó là thời điểm để “chay khách” nghĩ lại về nếp sinh hoạt không lành mạnh của mình khi quyết tâm nhịn ngay chuyện khó tránh là nhịn … ăn!
Nhưng nhịn ăn đề cập ở đây, nhịn ăn có lợi cho sức khỏe, không đồng nghĩa với tuyệt thực! Người dùng phương pháp này vẫn ăn uống, đặc biệt là uống, trong suốt thời gian áp dụng nhưng tất nhiên chỉ toàn món ăn nhẹ với lượng giảm dần một cách hài hòa với lượng nước khoáng tăng dần. Nhịn ăn chữa bệnh vì thế phải có bài bản hẳn hòi và nhất dưới sự hướng dẩn của thầy thuốc chuyên khoa, nếu như đã có bệnh cần theo dõi như cao huyết áp, thiểu năng mạch vành, tiểu đường …
Liệu trình “nhịn ăn” vì thế thay đổi từ vài ngày đến vài tuần tùy theo yêu cầu điều trị, cơ tạng cá biệt và chỉ định rỏ rệt của thầy thuốc quán triệt phương pháp này. Người đọc bài này đừng vì lời đường mật mà tuyệt thực ngay tức khắc. Lợi thường chẳng bao nhiêu nhưng hại e nhiều hơn vì nhịn ăn quá đột ngột, quá thô bạo chính là lý do tự gây rối loạn biến dưỡng. Khi đó khó tránh nhiều phản ứng sai lệch khiến cơ thể vốn đang mõi mệt lại càng mệt thêm!
Trong mọi trường hợp liệu trình “nhịn ăn” để phòng bệnh và chữa bệnh bao giờ cũng theo nguyên tắc
- Cường độ nhịn ăn theo nhịp chậm trong 1/4 đầu của liệu trình, nhanh hơn trong 1/4 kế tiếp, thật nhanh trong 1/4 sau đó và trở về nhịp chậm trong 1/4 cuối.
- Khẩu phần bắt đầu với tỷ lệ giửa món ăn và thức uống là 4/6 trong ¼ đầu của liệu trình, 3/7 trong ¼ sau đó, 2/8 trong ¼ kế tiếp và trở về 6/4 trong ¼ cuối của liệu trình.
Phương pháp nhịn ăn gọi là hiệu quả khi người áp dụng giảm cân nhưng không mệt, cũng như không thèm ăn đến độ ngấu nghiến phá giới ngay sau liệu trình. Khéo hơn nữa là khi thể trọng được duy trì một thời gian dài sau liệu trình, thay vì đâu lại vào đó, hay tệ hơn nữa, thậm chí mập hơn xưa!
(90)
Ai nên nhịn ăn vài ngày?
Bên cạnh chuyện nhịn ăn cuối tháng vì hết … tiền!, theo nhiều nhà nghiên cứu về phương pháp nhịn ăn, nên áp dụng hình thức nhịn ăn chữa bệnh vài ngày (nghĩa là vẫn uống nước và ăn nhẹ với rau cải trái cây), khi phát hiện tình trạng mất quân bình giữa đầu vào và đầu ra của trục biến dưỡng, cụ thể qua các dấu hiệu bệnh lý dưới đây:
- Khó tập trung tư tưởng khi làm việc lại thêm mau mệt khi phải động não
- Đãng trí, nhất là mất khả năng làm toán
- Mệt mỏi buổi sáng như người hết pin dù không thiếu ngũ
- Đau đầu không có lý do mỗi tháng hơn 10 ngày
- Buồn chán dù đang thành đạt
- Dễ bị bội nhiễm dù không tiếp xúc với môi trường ô nhiễm
- Khuynh hướng dị ứng với các món ăn trước đây chưa hề gây dị ứng
- Mất ngũ dưới dạng đặt lưng là ngáy nhưng chỉ đên 1, 2 giờ sáng rồi thức trắng
- Tăng cân dù không ăn béo, thậm chí kiêng cử, nhưng càng kiêng càng phì
Tình trạng vừa mô tả, cũng theo chuyên gia về phương pháp “nhịn ăn”, dễ xảy ra ở đối tượng có
- chế độ dinh dưỡng quá đơn điệu, hay tệ hơn nữa, cường điệu với chất đạm động vật, đường cát, thực phẩm công nghệ, thức ăn nhanh.
- bữa ăn thất thường, ăn quá nhanh, ăn mỗi lần quá no, ăn quá trể về đêm
- thói quen lạm dụng chất kích thích như cà-phê, rượu bia, thuốc lá
- công việc văn phòng khiến it vận động hàng ngày
- số giờ ngũ không đủ và nhất là thiếu giấc ngũ trưa
- thời biểu làm việc tự gây rối loạn nhịp sinh học vì biến đêm thành ngày hay ngược lại
- stress là bạn đồng hành thay vì niềm vui trong công việc
- xác suất ngộ độc hóa chất gia dụng, nông nghiệp., công nghiệp, dược phẩm cao hơn người khác.
Nếu tưởng chỉ các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa như dạ dày, ruột … lảnh đòn vì gia chủ bội thực với thịt mỡ, rượu bia thì lầm! Các cơ quan này đằng nào cũng có đầu ra. Hai cơ quan phải chịu trận đến kiệt sức vì ngộ độc do biến dưỡng sai lầm chính là lá gan và trái thận! Từ đó các cơ quan tối quan trọng khác như trái tim, bộ nảo … khó tránh liên lụy trong thế ngả con bài domino. Bệnh hoạn khi đó không mời cũng đến! Muốn tránh khỏi thầy thuốc chỉ có nước là siêu nhân hay robot!
Thêm một điểm đánh bồi cho chắc ăn. Đằng sau y học bao giờ cũng có yếu tố xã hội. Đồng tiền nối liền khúc ruột. Nhịn ăn ít bữa sau mỗi dịp hội hè bao giờ cũng tốt cho hầu bao đã thủng trước đó vì quá ham vui.
