Trả lời phỏng vấn của tạp chí Mốt Trẻ

1.   Xin bác sĩ cho biết vài nét về đường hướng và mục tiêu hoạt động của Trung Tâm Oxy Cao Áp:

Trung tâm Điều trị oxy cao áp (OXCA) thành lập để góp phần đưa phương pháp điều trị điều dưỡng OXCA vào thực hành y tế Việt Nam. Phương pháp điều trị OXCA đã được áp dụng rộng rãi ở hầu hết các nước có nền kinh tế và y học phát triển từ những năm 50 của thế kỷ 20. Nước ta đến nay vẫn đang triển khai ở diện hẹp. Vì đây là phương pháp mới, nhiều người còn chưa biết đến nên Trung tâm luôn đặt cho mình hai nhiệm vụ xong xong: Xây dựng phát triển Trung tâm tại chỗ về bề rộng, chiều sâu và tuyên truyền phổ biến phương pháp này trong ngành cũng như trong nhân dân; sẵn sàng hỗ trợ giúp đỡ các cơ sở y tế khác triển khai phương pháp này. Trung tâm cũng luôn chú ý xây dựng đội ngũ cán bộ nhân viên có chuyên môn tốt và phục vụ bệnh nhân với đạo đức lương tâm ngành y như Bác Hồ đã dạy.

2.   Oxy thì hầu như ai cũng hiểu, nhưng OXCA nghĩa là gì, dùng để làm gì và áp dụng như thế nào?

OXCA là phương pháp dùng oxy tinh khiết ở áp lực cao để điều trị điều dưỡng cho bệnh nhân. Y học hiện đại xây dựng nên phương pháp này dựa trên cơ sở:

Oxy sẵn có trong tự nhiên với hàm lượng lớn khoảng 20-21% nhưng cơ thể vẫn hay bị thiếu oxy. Ở đâu cũng sẵn có oxy cho sinh vật hô hấp. tuy nhiên hiệu quả hô hấp của mỗi người khác nhau. Oxy từ phổi đến được tế bào phụ thuộc nhiều yếu tố: sự hấp thụ của phổi, số lượng và chất lượng hồng cầu, khả năng làm việc của tim, thông suốt của mạch máu, tình trạng màng tế bào,…. Nếu  một hoặc nhiều yếu tố trên không bình thường đều làm giảm oxy tới các mô. Vì vậy, tuy  sống trong cùng một môi trường, có khi trong cũng một phòng nhưng có người đủ oxy có người thiếu. Không những thế, ngay trong cùng một người có bộ phận, cơ quan đủ oxy, có bộ phận, cơ quan thiếu oxy. Như vậy thiếu oxy ở mức độ khác nhau là hiện tượng thường gặp ở một phần hay toàn cơ thể.

Oxy rất cần thiết nên thiếu oxy sinh nhiều bệnh: oxy rất cần thiết cho sự sống không chỉ vì oxy có trong thành phần của gần như hầu hết các chất cấu thành cơ thể mà oxy còn là chất duy trì sự sống. khi sức khỏe suy giảm ta thường quan tâm, hỏi thăm nhau ăn uống như thế nào, ít chú ý tới thở (cung cấp oxy cho cơ thể). Thực ra thở còn quan trọng hơn cả ăn uống. người ta có thể nhịn ăn, nhịn uống nhiều giờ, nhiều ngày nhưng nhịn thở chỉ có thể tính bằng phút. Bốn phút không được cung cấp oxy, não đã bắt đầu bị tổn thương và sẽ bị tổn thương không hồi phục  khi ngừng được cung cấp thêm oxy 9-10 phút  . Không chỉ não mà các bộ phận khác của cơ thể thiếu  oxy cũng sinh bệnh . Có bệnh thiếu oxy là nguyên nhân chính, nguyên nhân tiên phát . Có bệnh thiếu oxy là khâu quan trọng trong cơ chế  bệnh sinh.

Bệnh do thiếu oxy thì cách chữa tốt nhất là cung cấp đủ oxy. Đủ oxy cũng sẽ cắt đứt nhiều quá trình bệnh lý. Có nhiều cách cung cấp thêm oxy cho cơ thể: cải thiện môi trường sống, làm việc, cho thở oxy đẳng áp (áp xuất không khí) nhưng hiệu quả hơn cả là OXCA.

Cơ sở sinh lý phương pháp OXCA dựa trên: Ở áp suất bình thường oxy  được vận chuyển từ phổi tới các tế bào bằng hai con đường :

• Kết hợp với hemoglobin dưới dạng HbO2 là dạng vận chuyển sinh học , giữ vai trò chủ yếu.
• Oxy hòa tan vào trong huyết tương, nước mô và các dịch của cơ thể. Đây là dạng hòa tan vật lý. Ở áp suất bình thường dạng hòa tan chiếm lượng không đáng kể. Trong 100 ml máu chỉ có khoảng 0,3 ml oxy dạng hòa tan. Trong khi nhu cầu của cơ thể cần khoảng 6,65 ml oxy trong 100 ml máu. Nhưng oxy hòa tan có vai trò quan trọng vì là dạng sử dụng trực tiếp của tế bào . Oxy kết hợp (HbO2) tới tế bào cũng phải chuyển thành dạng hóa tan tế bào mới sử dụng được.

Có thể tăng lượng oxy hòa tan bằng tăng áp suất và hàm lượng khí oxy hít vào. Cứ tăng áp suất oxy thở vào thêm 1 at trong điều kiện nhiệt độ không đổi thì lượng oxy hòa tan trong 100 ml máu tăng thêm 2,3 ml.

Oxy cao áp đã sử dụng tính chất này của oxy nhằm tăng nhanh, chủ động lượng oxy cung cấp cho cơ thể. Oxy ở áp lực cao còn có một số đặc tính quý hơn  oxy bình thường :

• Có tác dụng diệt khuẩn nhất là vi trùng kỵ khí, với vi trùng hiếu khí nhiều loại trong oxy áp suất cao cũng bị bất hoạt, ngừng tiết độc tố và bị diệt.
• Kích thích tăng khả năng miễn dịch nhất là miễn dịch dịch thể.
• Điều chỉnh thăng bằng kiềm toan qua hệ thống Hb/HbO2, thăng bằng chuyển hóa.
• Điều hòa nhịp tim,…..

Khi nằm vào máy OXCA với những ưu việt trên bệnh nhân sẽ vừa được điều trị bệnh, vừa được điều dưỡng nâng cao sức khỏe.

3.  Xin cho biết OXCA nên dùng cho những trường hợp bệnh lý nào?

OXCA có tác dụng điều trị nhiều bệnh trong đó một số bệnh có chỉ định tuyết đối như: ngộ độc oxyd carbon và các khí độc khác, bệnh  giảm áp của thợ lặn và phi công, bệnh nhiễm trùng kỵ khí, hoại thư sinh hơi. Với những bệnh này nếu không có OXCA điều trị rất khó khăn nhiều khi không kết quả. OXCA là phương pháp phối hợp trong điều trị nhiều bệnh. Các chuyên khoa điều có những bệnh cần OXCA để làm tăng hiệu quả điều trị. Tuy là phương pháp phối hợp nhưng trong loại này nhiều bệnh OXCA có hiệu quả rất cao. Một số chỉ định thường gặp:

• Viêm loét da lâu liền do các nguyên nhân khác nhau: do tiểu đường, liệt nằm lâu ngày, do bỏng, nhiễm trùng ngoại khoa. OXCA có hiệu quả cao với các chỉ định này. Bằng OXCA  điều trị bảo tồn được nhiều “ bàn chân tiều đường “ đã có chỉ định cắt cụt.
• Bệnh tim mạch: Thếiu máu cơ tim (có vùng cơ tim trong bệnh này thiếu oxy tới 50%-60% nhu cầu cần thiết) loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim; thiểu năng tuần hoàn não; viêm tắc động mạch , di chứng tai biến mạch máu não .
• Các trường hợp hoại tử xương: hoại tử do chấn thương, nhiễm trùng, hoại tử vô trùng, hoại tử sau xạ trị (hay gặp hoại tử xương hàm sau xạ trị khối u vùng mặt, vòm hầu).
• Hỗ trợ tốt kết quả phẫu thuật , giúp bảo tồn các đoạn nối, mảnh ghép xương và phần mềm trong ngoại khoa cũng như phẫu thuật thẩm mỹ.
• Bệnh bại não, tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ ở trẻ em.
• Giảm thị lực hoặc thính lực đột ngột , rối loạn tiền đình
• Những bất ổn thai phụ đặc biệt khi có nhiễm độc thai nghén.

OXCA có tác dụng điều dưỡng, chống lão hóa tế bào nói riêng toàn cơ thể nói chung, giảm sa sút trí tuệ tuổi già, giữ da đẹp với người trẻ, hồi phục nhanh sức khỏe sau ốm, sau lao động trí lực ,  thể lực cường độ cao.

4.  Có thể dùng OXCA cho mục tiêu phòng bệnh hay đây là một phương pháp điều trị đặc hiệu

Oxy cao áp là phương pháp điều trị điều dưỡng có tính tích cực. Đây còn là biện pháp chăm sóc sức khỏe ban đầu giúp phòng tránh bệnh cũng như các biến chứng nhiều bệnh. Dùng oxy cao áp tăng cường sức khỏe, tăng các chỉ số miễn dịch dịch thể, điều hòa vận mạch, thải độc, chống lão hóa,….Duy trì sức khỏe tốt sẽ phòng và chống được nhiều bệnh. Có nhiều bệnh mãn tính dễ xảy ra một số biến chứng. Việc chủ động phòng tránh những biến chứng này rất quan trọng. Oxy cao áp đáp ứng yêu cầu này:

• Bệnh tiểu đường lâu ngày hay bị viêm tắc mạch máu nhất là các chi dẫn tới nhiễm trùng viêm loét ngoài da, nhiều trường hợp phải cắt cụt chi. Nếu được điều trị điều dưỡng theo định kỳ bằng OXCA sẽ phòng tránh được các biến chứng này.
• Trẻ sinh khó dễ bị bại não, chậm và lệch lạc sự phát triển của thần kinh cơ thể trẻ về sau. Điều dưỡng sớm bằng OXCA sẽ giảm được khả năng mắc bệnh, làm trẻ phát triển tốt hơn.
• Xạ trị trong điều trị ung thư là phương pháp hiệu quả, rất cần thiết và được dùng nhiều hiện nay. Tuy vậy xạ trị cũng làm tổn thương những tế bào, tổ chức lành trong vùng. Nhiều trường hợp sau xạ trị tổ chức phần mềm, xương nơi xạ trị bị tổn thương nhất là vùng hàm mặt, ngực. Sau xạ trị điều dưỡng bằng OXCA không chỉ tăng sức khỏe bệnh nhân mà phòng tránh được các tổn thương: loét ngoài da, niêm mạc miệng, hoại tử xương hàm, gây đau đớn và ảnh hưởng nhiều đến ăn uống, sinh hoạt sức khỏe của bệnh nhân.

5.   Điều trị OXCA có tác dụng phụ hay không và có chống chỉ định đối với loại bệnh lý nào không?

OXCA là phương pháp sạch, hầu như không có tác dụng phụ. Khi điều trị  OXCA chúng ta không đưa chất lạ vào cơ thể, mà dùng ngay oxy sẵn có trong tự nhiên và rất cần, rất quen với cơ thể  . Phương pháp này dễ tiếp nhận có thể dùng với đối tượng rộng rãi từ người già đến trẻ sơ sinh. OXCA không ảnh hưởng, không bị hạn chế khi đang điều trị bằng các phương pháp khác mà ngược lại có tác dụng hỗ trợ, tăng hiệu quả của các phương pháp điều trị này.

OXCA có một số chống chỉ định khi mắc bệnh áp xe khí kín, tràn khí màng phổi, bệnh động kinh, bệnh huyết áp quá cao, bệnh sợ vào phòng kín. Những chống chỉ định trên có tính chất tương đối. Khi cần điều trị OXCA có thể khắc phục bằng các biện pháp hỗ trợ: trích hoặc dẫn lưu các ổ khí kín trong cơ thể, dùng thuốc an thần chống động kinh, thuốc hạ huyết áp,….trước khi điều trị OXCA.

6.  Thời gian điều trị kéo dài khoảng bao lâu thì có kết quả?

Điều trị OXCA theo phác đồ , cũng có liều lượng phù hợp với từng bệnh và mức độ nặng nhẹ của bệnh. Thường thời gian điều trị bệnh khoảng 12 đến 20 ngày. Điều dưỡng cần thời gian ngắn hơn khoảng 10 ngày.

7.  Giá thành điều trị có cao hay không?

Giá thành điều trị không cao so với kết quả đạt được. có thể nói sử dụng OXCA phù hợp với điều kiện kinh tế của các tuyến điều trị không chỉ ở Trung ương mà cả ở nhiều địa phương. Hiện tại chi phí điều trị cho 1 giờ nằm máy tại Trung tâm OXCA là 150 ngàn đồng

8.  Bác sĩ có điều gì tâm đắc sau nhiều năm áp dụng phương pháp này?

Tôi rất vui  khi được tiếp nhận và góp phần triển khai phương pháp điều trị OXCA vào thực hành y tế nước ta . Y học hiện đại đã xây dựng nên phương pháp điều trị OXCA. Có thể nói đây là  phương pháp quan trọng trong các biện pháp giải quyết tình trạng thiếu oxy của cơ thể – là nguyên nhân thường gặp của nhiều bệnh khó trị. Ưu việt của phương pháp không chỉ ở tính hiệu quả cao mà còn là phương pháp hiếm hoi dùng chất khí để chữa bệnh lại có đồng thời hai tác dụng vừa trị bệnh, vừa điều dưỡng . OXCA là phương pháp sạch, khi điều trị bệnh nhân thấy thoải mái như nằm nghỉ trong phòng có máy lạnh; dễ tiếp nhận ngay cả người già yếu và trẻ em . OXCA vào nước ta tuy có muộn nhưng  vẫn  giải quyết được những vấn đề mang tính thời sự  : góp phần tích cực  giải quyết những hậu quả do môi trường ô nhiễm đang có xu hướng ngày một tăng  ; đáp ứng nhu cầu bảo vệ và nâng cao sức khỏe  ngày càng cao của nhân dân ta.

Bs. Nguyễn Kim Phong