Củ tóc tiên cho vị thuốc mạch đông (mạch môn đông). Ngoài tác dụng làm thuốc, củ tóc tiên còn có công dụng làm đẹp chữa nám da.
Nám da (có tên khoa học là Melasma hay Chloasma) là một dạng của rối loạn sắc tố da rất hay gặp. Nguyên nhân bởi sự tăng sinh quá mức các tế bào melanin của da và gây hình thành những mảng, đốm có màu nâu chuyển dần từ nhạt sang đến đậm.
Nám thường xuất hiện trên da mặt, hầu hết là ở cằm, môi trên, trán, chóp mũi, gò má. Ngoài ra, chúng có thể xuất hiện thêm ở vùng da cổ, cánh tay hoặc mu bàn tay.
1.Đặc điểm và công dụng của củ tóc tiên
Tóc tiên là loại cỏ sống lâu năm, quanh năm xanh tốt, lá hẹp dài, mọc từ gốc, dài chừng 30cm, rộng 4-7mm. Cọng mang hoa màu tím nhạt, hợp thành 3-5 hoa. Quả mọng, màu xanh tím.
Tóc tiên được trồng làm cảnh ven các lối đi trong sân hoặc trong vườn, một số nơi còn trồng lấy củ làm thuốc.
Để làm thuốc, tháng 6-7, chọn những cây đã được 2-3 năm, đào lấy củ già, cắt bỏ rễ con, rửa sạch đất, phơi khô. Dược liệu trong Đông y có tên là “mạch môn” hoặc “mạch môn đông”.
Theo Đông y: Mạch môn có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, vào 3 kinh tâm, phế và vị, có tác dụng thanh tâm, nhuận phế, dưỡng vị sinh tân, hóa đờm, chống ho, dùng chữa hư lao, thổ huyết, ho ra máu, miệng khô khát, bệnh nhiệt tân dịch khô. Tuy nhiên, những người tỳ vị hư hàn, đại tiện lỏng không nên dùng.
2. Cách dùng củ tóc tiên chữa nám da
Mạch đông 200g, thiên môn 200g, ngũ vị tử 100g; nấu lấy nước đặc, thêm một lượng mật ong thích hợp vào trộn đều, đun sôi lại, chờ nguội, cho vào lọ nút kín dùng dần; ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh, hòa với nước ấm uống sau các bữa ăn.
3. Một số bài thuốc khác từ củ tóc tiên
3.1 Đẹp dung nhan, sáng mắt
Mạch môn (bỏ lõi) 15g, ngũ vị tử 10g, câu kỷ tử 10g; hãm nước uống thay trà trong ngày.
3.2 Thuốc bổ âm huyết, mịn da
Củ mạch môn tươi bỏ lõi, giã vắt lấy nước cốt, lọc bỏ cặn, trộn với cùng một lượng mật ong, đun sôi lại, chờ nguội, cho vào lọ nút kín dùng dần; hàng ngày dùng một thìa canh, hòa với nước ấm uống trước lúc đi ngủ.
3.3 Chữa mụn trứng cá
Mạch môn (bỏ lõi) 15g, sinh địa 15g, bạch hoa xà thiệt thảo 12g, huyền sâm 10g; sắc nước uống mỗi ngày 1 thang.
3.4 Chữa viêm da do tăng tiết bã nhờn
Mạch môn, huyền sâm, xích thược, bạch tiên bì, câu đằng – mỗi vị 10g; sắc nước uống mỗi ngày 1 thang.
3.4 Chữa lẹo mắt
Mạch môn (bỏ lõi) 45g, toàn phúc hoa 45g, mộc thông 45g, đại thanh diệp (lá cây bọ mẳy) 45g, phục linh 30g, hoàng liên 30g; nghiền thành bột mịn, mỗi lần dùng 15g bột thuốc, sắc với 300ml nước, đun lấy 200ml, hòa với 10ml sinh địa chấp (nước cốt củ sinh địa), đun sôi lại; uống trước lúc nằm ngủ.
3.5 Chữa hôi miệng
Mạch môn 30g, gạo tẻ 60g, đường phèn 30g; trước hết nấu mạch môn trong 40 phút, chắt lấy nước bỏ bã, thêm gạo đã vo sạch vào nấu cháo, khi cháo chín cho đường vào trộn đều; chia ra 2 lần ăn trong ngày.
3.6 Chữa chảy máu chân răng
Mạch môn nấu lấy nước súc miệng ngày ba lần.